Trasa zaczyna się (lub kończy) w Przesiece na przystanku MZK linii nr 4 lub 18 "Pod Lipami".
Przesieka. Wczasowisko w dol. Podgórnej, Czerwienia i Myi (480-650 m), otoczone wokół zalesionymi wzniesieniami Przedgórza.
Większa część miejscowości leży między dol. Podgórnej i Czerwienia na szerokim, kopulastym stoku odchodzącym ku pn. masywu Suchej Góry
i kulminującym w Złotym Widoku (610 m). W dolnej części Przesieka graniczy z Podgórzynem Górnym (pierwszy dom Przesieki
- DW "Olimpia" [nie istnieje, przyp. autora strony].
Przez całą Przesiekę przebiega serpentynami malownicza droga jezdna kończąca się przy Złotym Widoku, na wys. 604 m
[obecnie asfalt dociera daleko poza Przesiekę - do Drogi Sudeckiej, przyp. autora strony]
[...]
Samotne sadyby węglarskie w dol. Podgórnej i Czerwienia istniejące z początkiem XVII w., wyrębując las, torowały drogę stałemu osadnictwu.
Pierwsza wzmianka o kliku gospodarstwach zagrodniczych pochodzi z 1618 r., domy skupiały się na obydwu brzegach dol. Podgórnej
(dzisiejsza "Olimpia" oraz domy nr 2, 3, 4). Po r. 1635 nad Czerwieniem założono kuźnię i młyn, a nieco później powstało kilkadziesiąt
chałupniczych zagród. Do XIX w. podstawą bytu ludności była hodowla kóz, uprawa lnu i sadownictwo.
W r. 1890 na krajobrazowe i zdrowotne walory Przesieki zwrócił uwagę malarz śląski - Dressler; odtąd datuje się rozwój wczasowiska.
W r. 1909 powstała szosa do Złotego Widoku, w r. 1911 miejscowość otrzymała elektryczność, a w r. 1913
do Podgórzyna Górnego doprowadzono linię tramwajową. W r. 1945 miejscowości nadano pierwsza polską nazwę "Matejkowice"
(od znalezionych tu płócien Jana Matejki zrabowanych przez hitlerowców z warszawskiej "Zachęty"); później zmieniono ją na Przesiekę.
Pomniki przyrody. W o d o s p a d P o d g ó r n e j
(7 min. na wsch. od Złotego Widoku, zn. zielone lub czarne). Na wys. 547 m Podgórna
wcina się w granitowy próg skalistym wąwozem ok. 30 m dł. i średnio 3 m szer. Woda spada do kolistego basenu eworsyjnego
trzema nierównymi kaskadami o łącznej wys. 10 m. Poniżej wodospadu malownicza dolina ze starym drzewostanem.
W a l o ń s k i K a m i e ń
(na łące, 20 m na zach. od węzła szlaków na Złotym Widoku). Blok granitowy, 2,5 m wys., posiadający we wsch. ściance (ku drodze)
naturalną wnękę, przypominającą kształtem ludzką postać. Godne uwagi dwa znaki wyryte przez walońskich poszukiwaczy skarbów: dłoń ludzka (we wnęce)
i krzyż. Kamień często wymieniany przez średniowieczne Księgi Walońskie. Kilka metrów na zach. od Walońskiego Kamienia Chybotek,
duży blok, wagi ok. 7 ton, tak doskonale zrównoważony, że daje się wprawić w lekki ruch.1
|
|
|
|
Zgodnie z sugestią T. Stecia warto cofnąć się i obejrzeć wymienione przez Niego atrakcje:
pobliski Waloński Kamień i Chybotek - dojście na skróty przez łąkę w kierunku południowym,
lub szosą do węzła szlaków skąd skały są doskonale widoczne; oraz wodospad Podgórnej - od węzła szlaków zgodnie
ze znakami zielonymi lub czarnymi.
Z przystanku początkowo ruszamy szosą w dół obok baru, w kierunku Podgórzyna, tak jak szlaki zielony i żółty.
Po przejściu ok. 200 m, szlaki opuszczają szosę - skręcamy w lewo.
Dalej podążając ścieżką wzdłuż kamiennych "murków" oddzielających pola dochodzimy do ul. Dolina Czerwienia i mostku na potoku Czerwień.
Tu mały węzeł komunikacyjny: w dół wspomnianej ulicy można dojść do "Zielonej Gospody", a dalej do
czarnego szlaku na Chojnik, i przystanku MZK "Pod Skałką" w Podgórzynie Górnym.
Rozchodzą się też szlaki - żółty najpierw w górę ul. Dolina Czerwienia, a potem "Drogą pod Reglami" doprowadza do Jagniątkowa,
do początku trasy na Chojnik "bez znaków".
My wybieramy szlak zielony i omijając monstrualny OW "Łucznik" wspinamy się stromo zboczem Przesieckiej góry na
Zachełmską Przełęcz (590 m), gdzie docieramy do granic Zachełmia.
Zachełmie. Niewielkie wczasowisko położone w szerokiej kotlince potoku Zachełmca, 480-550 m.
Ze wszystkich stron otaczają je zalesione kulminacje Przedgórza: od pn. Chełm (500 m) i Studnik (505 m),
od wsch. - Kucznik (577 m), od pd. - Przesiecka Góra (610 m), Kopa (655 m) i Kopista (681 m), a od zach. -
Rudzianki (576 m). Wzgórza usiane są ciekawymi skałkami granitowymi. Do Zachełmia administracyjnie należy także mała kolonia Sosnowica,
zwana potocznie "Podzamczem".
[...]
Zachełmie zawdzięcza swe powstanie wojnie 30-letniej: trudno wówczas dostępne zakątki górskie w okolicy Chojnika służyły jako miejsce schronienia.
Podobno stoczono tu nawet jakąś potyczkę z Kozakami (Lisowczykami) w r. 1622; jeszcze w XIX w. miejsce w lesie między Szerzawą
a Kopistą zwano "Cmentarzykiem", ponieważ znajdowano tu ludzkie kości, podkowy i fragmenty broni. Pierwsza stała sadyba ludzka powstała
tu w r. 1650. Potem rozwinęła się osada leśno-hodowlana podobna do sąsiedniej Przesieki (zresztą część dzisiejszej
Przesieki na lewym brzegu Czerwienia do r. 1902 należała administracyjnie do Zachełmia). Specjalnością ogrodniczą
Zachełmia była niegdyś hodowla wiśni.2
Na przełęczy, obok "Karłowiczówki", przecinamy szosę łączącą Zachełmie z Przesieką.
Od DW "Karłowiczanka" [obecnie "Karłowiczówka", przyp. autora strony] nie znakowana przecinka w lewo prowadzi na zalesione wzgórze
Kopę (655 m). Na szczycie i na wsch. stoku
N i e d ź w i e d z i e S k a ł k i
- trzy granitowe masywy o ciekawych formach wietrzenia. Wejście i powrót zajmują dodatkowo ok. 25 min. 3
Z przełęczy szlak prowadzi ścieżką wiodącą skrajem lasu, następnie łąką zbiega do willi "Pan Twardowski".
Muzeum Ludomira Różyckiego. W l. 1947-53 w Zachełmiu w willi "Pan Twardowski" mieszkał i tworzył Ludomir Różycki (1884-1953),
kompozytor z grupy Młoda Polska, twórca wielu oper i baletów, poematów symfonicznych, dwóch koncertów fortepianowych.4
Przy willi skręcamy w lewo i mijając kompleks hotelowy Amanda" docieramy do przełęczy Ludomira Różyckiego (560 m) i do
szlaku niebieskiego biegnącego z Podgórzyna Dolnego
na Przeł. pod Kopistą, gdzie przechodzi
trasa na Chojnik "bez znaków", i dalej do Jagniątkowa.
Kontynuując wycieczkę szlakiem zielonym wspinamy się lekko na zbocze Rudzianek.
Rudzianki (576 m).
Zalesione, trójgarbne wzniesienie, oddzielające Zachełmie od dol. Choińca.
Na szczycie (wyręby, ograniczony punkt widokowy) niskie skałki z pięknie wykształconymi kociołkami wietrzeniowymi.
Tuż poniżej sztuczna "Czerwona Jaskinia" powstała w związku z eksploatacją skalenia w XIX w.; piękne okazy pegmatytów.
Na pd.-zach. zboczu, w lesie okazała skałka granitowa, 10 m wys. o regularnej blokowej oddzielności;
głębokie szczeliny pionowe z nasuniętymi blokami tworzą ciekawe koleby.
Dużą ciekawostką jest występowanie na pn. zboczu bloków bazaltowych, wskazujących na niewielkie przebicie wulkaniczne z czasów
orogenezy alpejskiej (ogółem na obszarze Karkonoszy znane są tylko 4 takie stanowiska).5
Dojście do Rudzianek i "Czerwonej Jaskini" nie jest trudne (opis podaję z pamięci):
z przełęczy Ludomira Różyckiego zielony szlak początkowo lekko wspina się pod górę.
W miejscu gdzie następuje "przegięcie" i poziom wyrównuje się, w prawo od szlaku odchodzi wyraźna leśna droga - skręcamy w nią.
Dalej droga na przestrzeni ok. 300 m lekko się wije, by w pewnym momencie wyraźnie skręcić w lewo i w tym momencie odchodzi
od niej szeroka ścieżka w prawo pod górę. Podejście nie jest dłuższe niż 100 m.
Dochodząc do małej przełączki napotykamy poprzeczną ścieżkę - teraz z kolei skręcamy w lewo wzdłuż "grzbietu" wzgórza
i po krótkim podejściu znajdujemy się przy skałkach z ciekawymi kociołkami wietrzeniowymi, u podnóża których znajduje się "Czerwona Jaskinia".
Z Rudzianek zielony szlak zbiega do Doliny Choińca, do węzła szlaków przy "Żelaznym mostku" (550 m),
skąd następnie wspinamy się za znakami żółtymi / czarnymi / zielonymi w kierunku Chojnika.
Po drodze, poniżej szlaku, widoczny jest kamienny budynek hydroforni.
Na Przełęczy Żarskiej (574 m) skręcamy w prawo i kamiennymi schodami (ze znakami żółtymi / czarnymi - zielone skręciły do Jagniątkowa)
wspinamy się do ruin zamku.
Długość trasy wg
to ok. 5 km, suma podejść to ok. 120 m dla kierunku na Chojnik i ok. 100 m w przeciwną stronę
(bez podejścia na Rudzianki i Kopę).
Punkty GOT: na Chojnik 6 pkt, powrót 7 pkt. 6
_____________________________
1 Steć Tadeusz "Sudety Zachodnie", Sport i Turystyka, Warszawa 1965, wyd. II, s. 200-202.
2 Ibidem s. 203-204.
3 Ibidem s. 217.
4 Ibidem s. 204.
5 Ibidem s. 216.
6 "Górska Odznaka Turystyczna PTTK. Regulamin. Trasy punktowane", Centralny Ośrodek Turystyki Górskiej PTTK, Kraków 1999, s. 82-83.
Aktualizacja: 2011-05-18
|