Ciekawostki

Chojnik "na Śnieżce" (1827)
Polski i czeski wiersz z rysunkiem Chojnika oraz uszczypliwą uwagą Niemca w księdze pamiątkowej Śnieżki.1

Na początku XIX wieku ruch turystyczny stał się tak duży, że władze postanowiły uporządkować i usankcjonować żywiołowo rozwijajacy sie rynek usług i "w roku 1817 pod specjalnym kierownictwem królewskiego starostwa powstała w powiecie jeleniogórskim organizacja przewodników górskich i tragarzy lektyk.". W 1822 wprowadzono pierwsze legitymacje przewodników górskich. 2

1840
OBWIESZCZENIE DLA PODRÓŻNIKÓW GÓRSKICH.

Punkt 1. W interesie podróżników górskich w niżej wymienionych miejscowościach wyznaczono zaufanych i wypróbowanych mężczyzn w charakterze przewodników górskich i tragarzy lektyk w następujących ilościach:
  1. W Cieplicach 4 przewodników.
  2. W Sobieszowie 5 przewodników, 10 tragarzy i 4 pomocników tragarzy - przede wszystkim do prowadzenia i noszenia podrólników na Chojnik oraz w wysokie góry idąc przez Śnieżne Kotły,
[...]

Punkt 2. Aczkolwiek przewodnicy i tragarze poszczególnych stacji przewodnickich mają wyznaczone stałe trasy, to jednak wolno podróżnikom na jakąś wycieczkę przebiegającą trasami jednej stacji zaangażować przewodnika lub tragarza z terenu drugiej stacji. Żeby wszak zapobiec niesnaskom pomiędzy nimi, prosi się podróżników o jak najmniejsze korzystanie z takich możliwości. Jeżeli jednak zdarzy się taki wypadek, to wynajęty przewodnik albo tragarz musi otrzymać pisemne zaświadczenie jasno i wyraźnie sformułowane i stwierdzające, iż został on wynajęty na prośbę oraz w interesie podróżnika górskiego.

Punkt 3. Przewodnikom i tragarzom wszystkich stacji nie wolno pod groźbą zabrania im legitymacji zachowywać się natrętnie wobec podróżników, albo u nich żebrać.

Punkt 4. Skoro jednak podróżnik górski całkiem z własnej woli wynajął przewodnika lub tragarza i wystawił mu pisemne zaświadczenie na wycieczkę poza jego własny rejon, przewodnicy i tragarze z innych stacji nie mają prawa go prześladować lub zatrzymywać - i do podróżnika też nie mogą mieć pretensji - pod groźbą odebrania im legitymacji.

Punkt 5. Przewodników górskich i tragarzy lektyk zaopatrzonych w starościńskie legitymacje poznaje się po zielonym kapeluszu z mosiężną tabliczką, na której widnieje numer. Oficjalnie mianowany pomocnik tragarza nie ma przy zielonym kapeluszu mosiężnej tabliczki. Przypadkowi i sporadyczni tragarze nie posiadają żadnego odznaczenia.


Punkt 6. Wszyscy przewodnicy górscy i tragarze lektyk mają nakazane i są zobowiązani zachowywać się zawsze wobec podróżników grzecznie, łaskwie i skromnie, nie oddawać się pijaństwu, nie podwyższać należności określonych w legitymacjach oraz nosić przy sobie książeczkę przewodnicką.

Punkt 7. Podróżnik może zażądać książeczkę przewodnicką od każdego przewodnika lub tragarza i wpisać do niej zażalenie albo pochwałę. Niżej podpisany urząd także przyjmuje ustne i pisemne zażalenie na przewodników i tragarzy oraz prowadzi wnikliwe dochodzenie w takich sprawach.

Szanowni podróżnicy ze swojej strony niechaj pomagają utrzymywać stan zadowolenia i jednomyślności wśród wybranych ku ich wygodzie ludzi, natomiast przewodnicy i tragarze mają skrupulatnie przestrzegać niniejszych przepisów.

Sobieszów, 1 maja 1840. Urząd Kameralny jako Lokalny Urząd Policyjny. 3

*

1872

Do Urzędu Kameralnego w Sobieszowie.
Niżej podpisani przełożeni miejscowych przewodników górskich i tragarzy lektyk, biorąc pod uwagę, że ostatnio podrożały różne artykuły, a szczególnie żywność, proszą niniejszym w imieniu wszystkich przewodników i tragarzy o zezwolenie na nieznaczne podniesienie cennika. Ośmielamy się uniżenie zaproponować nowy cennik, który podlug naszej myśli powinien się tak kształtować:

a. Dla tragarzy lektyk
  1. Za lektykę na Chojnik 1 talar i 10 groszy srebrnych.
  2. Za lektykę na Chojnik i stamtąd do Wodospadu Podgórnej 2 talary i 10 groszy srebrnych.
  3. Za lektykę na Rudzianki 2 talary.
  4. Za lektykę w wysokie góry dla dwóch tragarzy za cały dzień 3 talary i 20 groszy srebrnych.
  5. Za lektykę do kościoła Wang przez Górny Podgórzyn i z powrotem przez Sosnówkę 3 talary.
b. Dla przewodników górskich
  1. Za wycieczkę na Chojnik 15 groszy srebrnych.
  2. Za wycieczkę na Chojnik i stamtąd do Wodospadu Podgórnej 1 talara.
  3. Za wycieczkę na Rudzianki 25 groszy srebrnych.
  4. Za wycieczkę do kościoła Wang przez Górny Podgórzyn i z powrotem przez Sosnówkę 1 talara i 15 groszy srebrnych.
  5. Za całodzienną wycieczkę w wysokie góry 1 talara i 20 groszy srebrnych.

Sobieszów, 13 maja 1872. Nadzorcy przewodników górskich i tragarzy lektyk. 4

*

CENNIK ZA WYNAJMOWANIE WIERZCHOWCÓW U PRZEDSIĘBIORCY PRZEWOZOWEGO W JAGNIĄTKOWIE:
  1. Na Chojnik 1 talar.
  2. Na Rudzianki 25 groszy srebrnych.
  3. Do Cieplic 25 groszy srebrnych.
  4. Do huty "Józefina" 1 talar i 20 groszy srebrnych.
  5. Do Bobrowych Skał 1 talar i 15 groszy srebrnych.
  6. Do Petrovki 1 talar i 15 groszy srebrnych.
  7. Na Śnieżkę przez Petrovkę, Špindlerovą Boudę i Równię pod Śnieżką 3 talary i 15 groszy srebrnych.
Za powrotną jazdę do Jagniątkowa płaci się tylko połowę stawki. Napiwki wedle uznania. Postój koni koło gospody "Pod Śnieżnymi Kotłami" w Jagniątkowie. Na wycieczki do Rudzianek polecam do tego celu specjalnie przygotowany pojazd, który również parkuję przy wymienionej gospodzie. Cennik: za jedną osobę - 20 groszy srebrnych, za 2 osoby - 1 talar, za każdą następną osobę - 10 groszy srebrnych.

Jagniątków, 8 czerwca 1872. Przedsiębiorca przewozowy. 5

Przekład z niemieckiego Ryszard Kincel

Grupa sosen "Koń" przy zamku Chojnik
Uproszczony rysunek wykonany przez Siegfrieda Becka ukazuje górę Chojnik z zamkiem na szczycie od strony zachodniej. W zarysie porastających południowy, stromy stok sosen dopatrywano się kształtu konia. Poniższy rysunek jest być może jedynym przekazem ikonograficznym ukazującym tę nieistniejącą już karkonoską ciekawostkę z przełomu XIX i XX wieku. 6

Bon zarządu dóbr hr. Schaffgotscha na 100 miliardów marek.
Zamieszczony poniżej bon zarządu dóbr hr. Schaffgotscha (druk czarny, wymiar 148 X 88 mm) na astronomiczną kwotę 100 miliardów marek (najwyższy nominał w regionie jeleniogórskim!), został wyemitowany z datą 6 XI 1923 roku, z zaznaczonym terminem wykupu do dnia 31 XII 1923 roku.
Bon ten posiadał zamieszczony na rewersie rysunek przedstawiający domniemany wygląd zamku Chojnik przed zniszczeniem. 7

Skocznia narciarska na Chojniku
[...]
Bardzo ciekawie położona była skocznia narciarska w Sobieszowie. Wzniosło ją w latach dwudziestych XX w. na północnych stokach Chojnika tutejsze Towarzystwo Sportów Zimowych. 8
[...]
Przez jakiś czas po wojnie, obok Szklarskiej Poręby i Karpacza, funkcjonowały w okolicach Karkonoszy także mniejsze skocznie, między innymi ta pod Chojnikiem. Jej drewniana konstrukcja, długo niekonserwowana, uległa po wojnie zniszczeniu. W 1959 r. do jej remontu przystąpili młodzi narciarze Stali Cieplice, przy pomocy tamtejszej Fabryki Maszyn Papierniczych. Do budowy użyto starych skrzyń drewnianych, a prace nadzorował trener klubowy Stanisław Raźniewski. 9

"Informator jeleniogórski" wymieniając skocznie narciarskie w okolicach miasta podaje:
Sobieszów: u podnóża "Chojnika" znajduje się mała skocznia treningowa o punkcie krytycznym 24 m. 10

O skoczni wspomina także T. Steć w swoim przewodniku narciarskim:
"Pomimo niezbyt dużej wysokości, na jakiej leży Sobieszów (345 - 415 m), w pobliżu osady można znaleźć przy sprzyjających warunkach śniegowych dość dobre narciarskie tereny ćwiczebne. Znajdują się one na wschodnich zboczach Sobiesza i Grzybowca, a z drugiej strony doliny - pod Chojnikiem i pod Żarem. Na zboczu Chojnika jest nawet mała skocznia terenowa." 11

W dalszej części przewodnika T. Steć opisuje możliwości zjazdu na nartach z zamku:
"Zjechać do Sobieszowa można dwoma szlakami: letnim szlakiem czerwonym (szerokim leśnym wądrożem) lub drugą drogą, narciarsko znacznie ciekawszą. Z zamku schodzimy w dół (z nartami na plecach - schody!) ok. 10 min. niebieskim szlakiem letnim, skręcamy w prawo w dół za znakami zielonymi i po 5 min. z lewej strony szlaku mamy piękną szeroką enklawę leśną, którą możemy zjechać wprost do samej wsi." 12

Miniatura Chojnika
Mało kto pamięta, że w Sobieszowie znajduje się "drugi Chojnik". Przy ul. Karkonoskiej (w kierunku Jagniątkowa), naprzeciw wysokiego muru wzmacniajacego skarpę, znajduje się wykonana prawdopodobnie na początku lat 30-tych XX wieku miniatura ruin zamku. Makietę wykonaną z imitującego mury zamkowe betonu posadowiono na odtwarzajacych górę Chojnik granitowych głazach. Przy odpowiednim ustawieniu można mieć przed oczami oba zamki...


Model kartonowy RUINY ZAMKU CHOJNIK w skali 1:200 (10 stron) wydawnictwa GPM, wydany w 2000 roku. Wymiary modelu po sklejeniu - długość: 47cm, szerokość: 47cm, wysokość: 14cm. 13

2000
Model 3D zamku chojnik wykonany przez firmę WioRaMa.


(aktualizacja na dzień 24.10.2018 r.)

_____________________________
1 Kincel Ryszard "Sarmaci na Śnieżce", Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1973, il. 14.
2 Id. "Początki przewodnictwa turystycznego w Karkonoszach", Jelenia Góra 1972, s. 16-17
3 Ibidem s. 50-52
4 Ibidem s. 59-60.
5 Ibidem s. 60.
6 Czechowicz Bogusław "Z teki jeleniogórskiego poczmistrza", Muzeum Okręgowe w Jeleniej Górze
7 Bulkiewicz Stanisław "Jeszcze o pieniądzu zastępczym w regionie jeleniogórskim", [w:]"Rocznik Jeleniogórski 1968", Jelenia Góra 1968, s. 127.
8 Łaborewicz Ivo "Skocznie narciarskie w Karkonoszach (II)", [w:] "Sudety" miesięcznik nr 2/2004, s. 10.
9 Id. "Skocznie narciarskie w Karkonoszach (III)", [w:] "Sudety" miesięcznik nr 3/2004, s. 37.
10 "Informator Jeleniogórski", Wydawnictwo PPUT "Turystyka", Jelenia Góra 1961, s. 54.
11 Steć Tadeusz "Na nartach przez Góry Izerskie i Karkonosze", Warszawa 1955, s. 48.
12 Ibidem s. 49.
13 Chojnik. Ruiny zamku. GPM 11/2000 (954), Ksawerów 2000.
Aktualizacja: 2018-10-24